چگونه کتاب بخوانیم که فراموش نکنیم؟ چند راهکار برای کتاب خواندن

آخر یک فصل یا حتی آخر یک صفحه از کتاب ناگهان متوجه می‌شوید چیزی از مطالبی را که خوانده‌اید، به یاد ندارید. همه ما این حس فراموشی را تجربه کرده‌ایم. بارها شده که مطالب کتابی را که خوانده‌یم را تنها در روز اول به خاطر داریم، اما یک روز که می‌گذرد هر آنچه را که خوانده بودیم، از یاد برده‌ایم. این فراموشی می‌تواند ما را از خواندن کتاب دلسرد کند. راهکار چیست؟ چگونه کتاب بخوانیم که فراموش نکنیم؟ در این مقاله از مرکز نوشتن سعی داریم راهکارهایی را به شما ارائه دهیم تا خواندن کتاب برای شما جذاب‌تر شود و با استفاده از آنها کم‌کم کتابی را که خوانده‌اید، فراموش نکنید.

3 مرحله مهم برای کتاب خواندن و فراموش نکردن

کتاب‌خواندن سه مرحله مهم دارد. مرحله اول؛ آمادگی. در این مرحله این پرسش مطرح است که آیا نسبت به موضوع کتاب آگاهیم؟ آیا می‌دانیم قرار است چه چیزی از کتاب یاد بگیریم؟ مرحله دوم؛ حین مطالعه. آیا ما خواننده فعال هستیم؟ آیا نکات مهم را یادداشت یا هایلایت می‌کنیم؟ و در آخر مرحله سوم؛ بعد از خواندن کتاب. در این مرحله از خود می‌پرسیم، آیا این کتاب تاثیری بر زندگی من داشت؟ چه چیزی از این کتاب آموختم؟ توجه به هر کدام از این مراحل به شما در موثر کتاب‌خواندن کمک خواهد کرد. در ادامه هر سه مرحله را بیشتر توضیح خواهیم داد.

مرحله اول آمادگی قبل از خواندن کتاب

در این مرحله شما باید سه‌گام را برای موثر خواندن کتاب و به یاد ماندن بیشتر اطلاعاتش پیش بگیرید.

گام اول؛ هدفتان را از انتخاب یک کتاب مشخص کنید. چرا این کتاب را می‌خواهید بخوانید؟ چه چیزی می‌خواهید از آن یاد بگیرید؟ با درک هدف خود از خواندن کتاب، می‌توانید روی آنچه می‌خواهید یاد بگیرید، تمرکز کنید. همچنین مشخص‌کردن هدف به شما کمک می‌کند اطلاعاتی کلی درباره موضوع کتاب را به‌خاطر بسپارید.

گام دوم؛ قبل از خواندن درباره موضوع کتاب تحقیق کنید. احتمالاً به یاد دارید که در کلاس درس استاد موضوعی را که در جلسه بعد قرار بود درس بدهد را مشخص می‌کرد تا شما درباره آن مطالعه کنید و با دانش کافی سر کلاس حاضر شوید. دلیل این کار چه بود؟ با مطالعه و داشتن پیش‌زمینه شما بیشتر درس را یاد می‌گرفتید. مطالعه از قبل کمک می‌کند اطلاعاتی که در ذهن دارید با دانشی که در لحظه دریافت می‌کنید تلفیق شود و شما بهتر از قبل موضوع را درک کنید. به همین دلیل قبل از خواند کتاب درباره موضوعش تحقیق کنید و درباره آن آگاه شوید تا موثرتر اطلاعات را در ذهن ثبت کنید.

گام سوم؛ فهرست مطالب کتاب را بررسی کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا دیدی کلی نسبت به موضوعات و عنوان‌های هر فصل از کتاب داشته باشید. مرور فهرست مطالب به ذهن شما جهت می‌دهد و به شما کمک می‌کند محتوای کتاب را در یک دید تحلیل کرده و هر عنوان را از نظر مهم‌بودن اولویت کنید. همچنین به شما کمک می‌کند بدانید که باید به دنبال چه اطلاعاتی باشید و در حین مطالعه آنها را یادداشت کنید.

مرحله دوم اقداماتی در حین مطالعه کتاب

این مرحله به نظر ما مهم‌ترین بخش خواندن یک کتاب است. در این مرحله 7 مورد را برای شما آورده‌ایم با توجه‌کردن به هرکدام از آنها می‌توانید طوری کتاب بخوانید که مطالب را فراموش نکنید. این 7 مورد شامل:

1. بخش‌های کتاب را تقسیم کنید

ممکن است در حین خواندن کتاب تمرکز خود را از دست بدهید که این اتفاق منجر می‌شود تا اطلاعات را به‌خوبی درک نکنید و بعدها به یاد نیاورید. برای اینکه موثرتر بخوانید می‌توانید هر سری یک بخش کوتاه از کتاب را برای خواندن انتخاب کرده یا می‌توانید زمان‌بندی مشخص کنید و برای مثال تنها 30 دقیقه کتاب بخوانید. پس از آن که بخش مشخص‌شده را خواندید یا زمان تمام شد، متوقف شوید و آنچه را که خواندید در ذهن مرور کنید.

پیشنهاد: اگر می‌خواهید در خواندن کتاب استمرار داشته باشید می‌توانید ابتدا از زمانی کمتر مثل 15 دقیقه شروع کنید و کم کم دقایق را افزایش دهید تا به یک عادت موثر تبدیل شود.

2. حواس پرتی را در حین مطالعه از بین ببرید

استیون کینگ می‌گوید هنگام نوشتن در اتاق را ببندید. لازم نیست برای خواندن کتاب این‌کار را انجام دهید اما بهتر است تمام عواملی که باعث حواس‌پرتی‌تان است، حذف کنید. برای مثال تلوزیون را خاموش کنید، گوشی‌همراه را روی حالت بی‌صدا قرار دهید یا حتی در اتاق را در زمان مطالعه ببندید. حذف حواس‌پرتی‌ها به شما کمک می‌کند تا روی مطالب تمرکز کنید و آن‌ها را بهتر به خاطر بسپارید.

3. اگر خسته‌اید، کتاب نخوانید

اگر احساس خستگی می‌کنید، بهتر است کمی مطالعه را متوقف کنید و سراغ انجام کار دیگری بروید. مغز شما برای به‌خاطر سپردن مطالب به استراحت نیاز دارد. در واقع، تحقیقات نشان می‌دهد که استراحت‌کردن مغز شما را شاداب می‌کند، سطح انرژی شما را بهبود می‌بخشد و به تمرکزتان کمک می‌کند. هدفمند استراحت کنید. گشتن در فضای مجازی در زمان استراحت می‌تواند ذهن شما را خسته‌تر کند. شما می‌توانید کمی چرت بزنید، دوش بگیرید، اتاقتان را مرتب کنید یا غذا بپزید و بعد به مطالعه برگردید.

4. یادداشت‌برداری کنید

این‌که در حین مطالعه خواننده‌ای فعال هستید، می‌تواند تاثیر زیادی در به‌خاطر سپردن مطالب داشته باشد. خواننده فعال‌بودن یعنی با نویسنده کتاب در تعامل هستید. گفته‌هایش را تحلیل کرده و دیدگاهتان را نیز بیان می‌کنید. با نوشتن یادداشت‌های خود در حاشیه کتاب یا در دفتری جداگانه تبدیل به یک خواننده فعال شوید. هنگامی که نظرتان را می‌نویسید، می‌توانید به این سوالات پاسخ دهید. آیا این مطالب شما را کنجکاو یا هیجان‌زده کرده است؟ آیا شما را یاد تجربه یا اتفاقی می‌اندازد؟ باتوجه‌به این سوالات می‌توانید درباره هر مطلب از کتاب بیشتر فکر کنید و به مطالعه خود عمق بدهید. همچنین شما می‌توانید ایده‌هایی که به ذهنتان می‌رسد، در حین مطالعه، یادداشت کنید. نوشتن به شما کمک می‌کند مطالب را بهتر در ذهنتان ماندگار کنید. همچنین علاوه‌بر یادداشت‌برداری می‌توانید زیر نکات مهم خط بکشید یا آن را هایلایت کنید که در هنگام ورق‌زدن بخش‌های مهم را بتوانید بار دیگر مرور کنید.

5. آنچه را که می‌خوانید تجسم کنید

وقتی در حال خواندن یک مطلب مهم هستید و می‌خواهید آن را به‌خاطر بسپارید، چند لحظه بعد از خواندنش، مکث کرده و مطالب را در ذهن خود مجسم کنید. ایجاد یک تصویر ذهنی واضح از مفاهیم مهم به ماندگاری اطلاعات در حافظه شما کمک می‌کند. همچنین اگر با شنیدن، مطالب را بهتر یاد می‌گیرید، می‌توانید مطالب مهم را با صدای بلند بخوانید. این کار، صحبت‌کردن و شنیدن اطلاعات، به شما کمک می‌کند تا آنها را در ذهن ثبت کنید.

6. درباره آنچه می‌خوانید از خود سوال بپرسید

چگونه این مطالب با آنچه من قبلاً می‌دانستم سازگار می‌شود؟ چه چیزهایی را من نمی‌دانستم؟ آیا با نتیجه‌گیری نویسنده موافقم؟ چرا نویسنده به این موضوع اشاره کرده است؟ آیا این مفهوم یا کلمه را می‌فهمم؟ چگونه می‌توانم از این مطالب در زندگی خود استفاده کنم؟ پرسیدن و جواب دادن به این نوع سؤالات، شما را مجبور می‌کند تا با مطالب در سطح عمیق‌تری درگیر شوید. این به شما کمک می‌کند تا مطالب را بهتر درک کرده و بیشتر در ذهنتان ماندگار کنید.

7. در صورت نیاز به عقب برگردید و اطلاعات اساسی را مرور کنید

اگر در حین مطالعه متوجه شدید که موضوعی را فراموش کردید یا مفهومی را که کمی قبل‌تر خوانده بودید، از یاد برده‌اید، بهتر است به عقب برگردید و آن را مرور کنید. خواندن دوباره مطالب به شما در مطالعه موثر کمک می‌کند.

مرحله سوم اقداماتی پس از خواندن کتاب

چهار ایده مهم برای یادآوری اطلاعات و مطالبی که خوانده‌اید.

ایده اول؛ آنچه خوانده‌اید را به زبان خود خلاصه کنید. پس از آنکه خواندن بخشی را به پایان رساندید، مکث کنید و درباره آن به زبان خودتان، بنویسید. هنگام نوشتن به متن نگاه نکنید و سعی کنید تمام آنچه را که در ذهن دارید، ثبت کنید. این‌کار به شما کمک می‌کند تا بررسی کنید چه اطلاعاتی را به‌راحتی در ذهن نگه داشته‌اید و چه اطلاعاتی را باید مجدد مرور کنید. نکته مهم این است که نباید کل متن کتاب را بنویسید، تنها خلاصه‌ای از مطالب مهمی که خوانده‌ای بنویسید.

ایده دوم؛ در مورد آنچه خوانده‌اید، تامل کنید. این ایده مانند ایده قبلی به یک مداد و دفتر نیاز دارد. درباره هر مفهومی که می‌خوانید، افکار، ایده‌ها یا سوالاتی را که این کتاب جواب داده است را بنویسید. این‌کار کمک می‌کند مطالب را در ذهن بیشتر از قبل حفظ کنید.

ایده سوم؛ درباره آنچه که خوانده‌اید با دیگران حرف بزنید. پس از خواندن کتاب، درباره‌اش با دوست، خانواده یا هم‌کلاسی خود صحبت کنید. بحث درمورد محتوای یک کتاب باعث می‌شود مطالب را بار دیگر در ذهن مرور کنید. همچنین از طریق گفت‌وگو می‌توانید مفاهیم کتاب را تحلیل کرده و دیدگاه تازه‌ای را از شخصی که با او صحبت کرده‌اید به دانش خود اضافه کنید.

ایده چهارم؛ مطالب را دوباره بخوانید. تکرار راهی مناسب برای به‌خاطر سپردن اطلاعات کلیدی است. پس از آنکه خواندن کتاب را به پایان رساندید، مدتی برگردید و مطالبی را که زیر آنها خط کشیدید یا کنارشان نکته‌ای نوشته‌اید، مرور کنید.

این مقاله یک سورپرایز هم برای شما داریم. بیاید سال جدید رو متفاوت شروع کنیم.

آیا می‌خواهید در سال 1403 کتاب‌های بیشتری بخوانید؟

اگر جواب شما به این سوال بله است، با ما تا ادامه مقاله همراه باشید. در این بخش مواردی را مرور می‌کنیم که به شما در بیشتر  کتاب خواندن کمک می‌کند.

1. اهداف واقع بینانه تعیین کنید

اگر اهل مطالعه نیستید، اهداف بزرگی دررابطه‌با خواندن تعیین نکنید. در نظر داشته باشید خردکردن اهداف می‌تواند به شما در رسیدن به آنها کمک کند. مناسب با شرایط خود برای خواندن کتاب، تعداد مشخص کنید.

2. کتاب مناسب برای خواندن را پیدا کنید

موضوع موردعلاقه‌تان را انتخاب کنید. با این‌کار وقتی شروع به خواندن کتاب می‌کنید دیگر به تعداد صفحات باقی‌مانده توجهی نخواهید داشت و خواندن برای شما به یک تفریح تبدیل خواهد شد.

3. زمان مناسب مطالعه را بیابید

چه زمانی کتاب بخوانید، بهتر است؟ این بستگی به روتین و برنامه‌ریزی‌های روزانه هر فرد دارد. گاهی وقت‌ها هنگام صبح کتاب‌خواندن برای یک نفر مفید است و گاهی عصرها و شب‌ها. ساعت مناسب خود را پیدا کنید. ساعاتی که احساس می‌کنی پرانرژی و آماده خواندن کتاب هستید، بهترین زمان مناسب برای خواند کتاب خواهد بود.

4. پیشرفت خواندن خود را دنبال کنید

در جایی، پیشرفتتان را از خواندن کتاب، یادداشت کنید. اینکه بدانید چقدر در روز کتاب می‌خوانید، چند صفحه خوانده‌اید و چقدر زمان برده تا کتابی را به پایان برسانید، کمک می‌کند تا بینشی درباره اینکه چقدر زمان می‌برد تا کتابی را بخوانید، به شما می‌دهد. همچنین این‌کار زمان مطالعه شما را نیز افزایش می‌دهد و حتی از کتاب‌خواندن برای زدن رکورد جدید لذت خواهید برد.

5. خواندن کتاب‌هایی را که دوست ندارید، متوقف کنید

شما هم خودتان را مجبور می‌کنید تا هرطور که شده کتابی را که شروع کرده‌اید، به پایان برسانید؟ این کار نه‌تنها اطلاعات کتاب را در ذهن شما ماندگار نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود کتاب‌خواندن برای شما سخت‌تر شود. هیچ اشکالی ندارد خواندن کتابی را که دوست ندارید متوقف کنید. کسی شما را بابت نیمه رها کردن کتاب سرزنش نخواهد کرد. وقتی شما کتابی می‌خوانید یا می‌خواهید دانش خود را افزایش دهید یا می‌خواهید از آن لذت ببرید، پس خواندن کتاب‌هایی را که دوست ندارید، متوقف کنید.

کلام آخر مرکز نوشتن درباره چگونه کتاب بخوانیم که فراموش نکنیم

حفظ تمرکز، آگاهی از موضوع قبل از شروع خواندن و یادداشت‌برداری مهم‌ترین نکاتی هستند که در این مقاله مرور کردیم. اگر بتوانید عوامل حواس‌پرتی را حذف کنید و درباره موضوع کتاب تحقیق کنید و بیشتر بدانید و در حین مطالعه یادداشت‌برداری کنید، احتمال اینکه کتابی را که خوانده‌اید فراموش کنید، کاهش می‌یابد. همچنین در این مقاله سعی کردیم 5 راهکار برای مطالعه بیشتر کتاب در سال 1403 به شما بگوییم. با این توضیحات امسال چند کتاب می‌خوانید؟